CYKL: Strategie geniuszu w biznesie i zarządzaniu - Art.5. Cele organizacyjne

 

•    Organizacyjny wymiar celów

•    Cele dotyczące pracy / osiągnięć

•    Cele dotyczące osób

•    Kryteria formułowania celów

•    Poziomy formułowania celów

Dobre cele, to prawie połowa sukcesu.

Zarządzanie zaczyna się od wyznaczenia wartościowych celów i kończy na ich osiągnięciu w możliwie dobrym stylu. Bez celów nie ma zarządzania. Cele wyznaczają kierunek działania, pozwalają na określenie priorytetów, ułatwiają motywację. Trudno jest przecenić ich znaczenie. O ten obszar należy dbać szczególnie starannie.

Organizacyjny wymiar celów

Jednym z najbardziej istotnych kompetencji menedżera jest umiejętność formułowania trafnie wybranych i dobrze określonych celów oraz dekomponowania ich na cele niższego rzędu (wykonawcze).

Od menedżera oczekuje się także, że umie doprowadzić do sytuacji, w której członkowie zespołu (lub całej organizacji) dokładnie rozumieją to, czego się od nich oczekuje, czyli swoje cele zawodowe. Każda osoba oraz zespół jako całość musi wiedzieć, co ma robić i co ma osiągnąć, kiedy i jakimi środkami. Ogromnie ważne jest przy tym doprowadzenie do sytuacji, w której cele są jak najmniej narzucone a jak najwięcej akceptowane przez wykonawców.

Twoje zadanie polega na tym, aby być pewnym, że cele:

•    są dobrze wybrane i prawidłowo określone, 

•    istnieją możliwości ich realizacji,

•    są znane i prawidłowo rozumiane,

•    istnieje wola ich spełnienia. 

Następnie będziesz śledził faktyczne działania oraz ich efekty i porównywał je postawionymi celami. To się robi za pomocą uzgodnionych wskaźników realizacji celów (tzw. kryteria realizacji  celu).

Czym są cele ?

Cele określają coś, co ma być osiągnięte - rezultat, który chcemy mieć. Cele określają, co organizacje, ich wydziały, oddziały, poszczególne zespoły oraz pojedynczy ludzie mają osiągnąć.

Są dwa główne rodzaje celów: 

•    dotyczące pracy i 

•    dotyczące osoby lub osób.

Cele dotyczące pracy

Cele te dotyczą rezultatów jakie mają być osiągnięte lub wkładu w zbiorowe osiągnięcie celu zespołu, wydziału czy całej organizacji. Na poziomie organizacji cele powinny być ściśle powiązane z misją, wizją (jeśli organizacja coś takiego posiada), głównymi wartościami i planem strategicznym. Na poziomie wydziału menadżerowie dekomponują cele całej organizacji określając jak wydział  ma przyczyniać się do realizacji misji, wizji i głównych wartości firmy. Na poziomie zespołu cele określają wkład zespołu w realizacje zadań wydziału i całej firmy. Na poziomie jednostki cele określają wkład danej osoby w efekty całej organizacji.

Cele dotyczące osób

Cele te dotyczą kompetencji i rozwoju. Określają, co dana osoba powinna zrobić w zakresie wiedzy, umiejętności i nastawień, aby jej możliwości zawodowe się zwiększyły i odpowiadały zapotrzebowaniom firmy.

Kryteria dobrze sformułowanych celów 

Dobrze sformułowane cele spełniają następujące kryteria:

I.   Kryteria organizacyjne - cele powinny być:

•    spójne z celami wyższego rzędu, misją, wizją i wartościami firmy

•    stymulujące - stawiają poprzeczkę wysoko ale i realnie zarazem, stanowią wtedy wyzwanie rozwojowe

•    osiągalne - uwzględniając możliwości zaangażowanych osób oraz dostęp do środków, cele powinny 

     dawać realne warunki ich osiągnięcia. Cele, w których możliwość osiągnięcia się nie wierzy, nie są

     traktowane poważnie i osłabiają spójność systemu zarządzania

•    zaakceptowane przez menedżera i wszystkich, którzy je realizują. Daje to szansę na utożsamienie się 

     z  celami, a to z kolei znacznie zwiększa prawdopodobieństwo ich wykonania, oraz zmniejsza potrzebę

     nacisku i kontroli,

II.    Kryteria technicznej poprawności sformułowania - cele powinny być:

•    pozytywnie i prosto sformułowane,

•    bezpośrednio zależne od wykonawcy (tak dalece jak to jest tylko możliwe)

•    konkretne - określone sensorycznie i mierzalne - ich osiągnięcie i postęp w osiąganiu może być mierzony,

•    określone kontekstowo - w czasie i miejscu.

III. Dodatkowe kryteria

     Dodatkowo dobrze jest uwzględnić:

•    ekologię celu - szeroko rozumiane konsekwencje postawienia celu i jego realizacji,

•    koszt osiągnięcia,

•    koszt zaniechania osiągnięcia.

Poziomy formułowania celów

Cele należy stawiać na poziomach:

•    strategicznym - misja, wizja, długofalowa strategia firmy,

•    taktycznym - sposoby realizacji celów strategicznych,

•    operacyjnym - konkretne działania.

Obszary formułowania celów

W zależności od aktualnej sytuacji firmy, jej strategii i priorytetów należy wybierać obszary, w których stawiamy sobie cele. Decyzja postawienia dobrze sformułowanego celu jest jednocześnie decyzją zaangażowania się w jego realizację i osiągnięcia go.Rozkład celów organizacji jest swoistym „rozdzielnikiem” środków, energii, czasu itp. Dlatego też, procedury stawiania celów organizacyjnych powinny być starannie dopracowane.

Konflikt celów 

Jeśli istniejące cele pozostają z sobą w konflikcie, to organizacja marnuje swoje zasoby, energię i czas. Warto jest analizować istniejące i stawiane dopiero cele pod kątem ich potencjalnej konfliktowości.

Cele fikcyjne

Jeśli organizacja posiada cele, które nie są realizowane efektem jest demoralizacja.

Zarządzanie przez cele

Nazwą  „zarządzanie przez cele” określa się zainicjowany przez P.F. Druckera, w latach 50-ych, kierunek zarządzania. Głównym instrumentem są tu cele, które ustala się i wzajemnie koordynuje a następnie kontroluje wykonanie. W metodzie tej pozostawia się dużą swobodę dotyczącą sposobu realizacji celów.

Cele organizacyjne i cele indywidualne – współzależność i kompromis

Praktycznie w każdej organizacji istnieje konieczność dokonywania rozsądnych kompromisów. Z jednej stromy mamy wymagania organizacji, jej plany i cele, do których ludzie muszą się mniej lub bardziej ochoczo dostosować. Za to im głównie płacimy. Z drugiej strony, jeśli organizacja, a raczej jej wiodący menadżerowie nie biorę pod uwagę celów osób, które w firmie pracują to marnują cenny ludzki kapitał i tworzą mniej efektywną organizację.

Kazimierz F. Nalepa

prawa autorskie TMTgroup

W następnym artykule: 

Art. 6. Pasja – czyli wielkie zaangażowanie