W poprzednim artykule poruszyłem zagadnienia związane ze specyfiką coachingu dla wyższej kadry menadżerskiej i omówiłem dwa pierwsze kryteria doboru odpowiedniego coacha. Teraz omówię pozostałe pięć kryteriów. 

Aby skutecznie leczyć trzeba wiedzieć co jest naprawdę chore. Aby skutecznie rozwijać trzeba bardzo trafnie rozpoznać możliwości i talenty. Zaś najtrudniejszą do określenia sprawą jest optymalna droga dalszego rozwoju menadżera. Pragnę podkreślić z całą mocą, że coaching bez odpowiednio dobrego rozpoznania grozi znacznym obniżeniem jakości i stratą czasu. I najczęściej tak właśnie się dzieje. 

Diagnoza, oprócz swoich funkcji rozpoznawczych ma jeszcze inne ważne role:

• stanowi podstawę do planowania ciągu działań rozwojowych

• znacznie zwiększa precyzję z jaką klient myśli i swoich kompetencjach i dalszej możliwości rozwoju

• jest doskonałą podstawą do budowy zaufania pomiędzy klientem a coachiem.

Skąd się takie wysokie umiejętności diagnostyczne biorą?

Rozmawiałem kiedyś z uczniem genialnego wprost masażysty. Jest to niewidomy, starszy już pan, który oprócz fantastycznych umiejętności prostowania kręgosłupów, likwidowania urazów itd. ma niezwykłe wręcz zdolności diagnostyczne. Jego uczeń zapytał się go kiedyś o tajemnicę tak wysokich umiejętności pomagania innym. Mistrz odpowiedział mu: „no cóż, kiedy już przerzucisz na łóżku do masażu dobrych kilkadziesiąt ton i jeśli oczywiście masz talent, to zwolna zaczniesz to rozumieć i zamiast eksperymentować na pacjentach, będziesz im naprawdę pomagać”.

Tu trzeba większej ostrożności. Jest to paradoks, ale coach wcale nie musi być wybitnym specjalistą od biznesu i zarządzania. Inaczej niż mentor, który z definicji jest wzorem do naśladowania. Najczęściej jest lepiej, gdy także coach zna się na tyle dobrze na dziedzinie, czy umiejętności, którą klient chce rozwinąć, że ma wspólny język z klientem i nie mówi rzeczy głupich i denerwujących. A takie sytuacje się niestety zdarzają, kiedy teoretycy usiłują uczyć zaawansowanych praktyków.

Coach (jeśli jest naprawdę dobrym coachem) nie musi się znać na danym typie osiągnięć lepiej od klienta, który chce te osiągnięcia mieć. Musi mieć jednak bardzo dobre umiejętności rozpoznawania „struktury i procesów” warunkujących sukces w danej dziedzinie. A to jest innego typu umiejętność. Z tego też powodu większość wybitnych nawet specjalistów nie może skutecznie prowadzić coachingu. Dlatego też nie każdy wybitny piłkarz, gimnastyk, czy bokser jest w stanie poprowadzić skutecznie swoich kolegów do podobnych, a nawet większych osiągnięć niż własne. 

Większość tych najbardziej opłacalnych zmian, które warto klientowi zrobić nie składa się z prostych i banalnie łatwych umiejętności i elementów wiedzy. Czasami jednak może tak właśnie być, gdyż prawdziwy geniusz polega na trafności i prostocie rozwiązań bez popadania w rozwiązań prostactwo.

Bardzo dobry coach musi dysponować doskonałym praktycznym, operatywnym zrozumieniem tego, jak działa ludzka psychika, gdyż tam właśnie zachodzą te zmiany, które w swojej konsekwencji dają klientowi pożądane przez niego rezultaty. O ile klient może być lepszym (od coacha) specjalistą w dziedzinie, w której chce mieć dużo większe osiągnięcia, o tyle nie może tak być w przypadku rozumienia sposobów funkcjonowania człowieka w aspekcie intensywnego rozwoju kompetencji. Coach musi mieć bardzo dobre ogólne rozumienie psychiki i genialne, praktyczne rozumienie mechanizmów jej szybkiego rozwoju w kierunku dobrze zdefiniowanych kompetencji, na których klientowi zależy. Gdyby klient był tutaj lepszym fachowcem i praktykiem to sam mógłby być coachem dla coacha.

Umiejętność uczenia innych jest sztuką. Wystarczy sobie przypomnieć nauczycieli, którzy nas uczyli lub męczyli (w zależności od swoich umiejętności w tym zakresie). To jest sztuka w sporym stopniu odrębna od wykształcenia, zawodowego doświadczenia a nawet uprawianego zawodu (nie wszyscy nauczyciele czy trenerzy umieją dobrze uczyć).

Istnieją doskonali nauczyciele, którzy umieją świetnie uczyć mimo, że się w tym kierunku wcale nie kształcili. Niektórzy z nich nawet nie wiedzą jak to robią i dlaczego, to co robią, tak dobrze działa. Namawiam jednak aby sobie poszukać tych coachów, którzy oprócz tego, że umieją świetnie uczyć, to rozumieją także doskonale cały ten proces. Taki coach, jeśli mamy do niego dostęp, jest dużo bardziej wszechstronnym czynnikiem naszego przyspieszonego rozwoju zawodowego.

Warto podkreślić, że dobry coach jest w stanie doprowadzić klienta do dużo wyższych osiągnięć (w określonym celami coachingu obszarze) niż sam osiągnął, lub osiągnąć może. 

To jest niby oczywisty warunek, jednak tylko pozornie. Dobra, relacja to znaczy jaka?

Coach, jeśli ma być naprawdę skuteczny musi być bardzo:

• konsekwentny

• wymagający

• szczery

a to wszystko powinno być oparte na autentycznej dbałości o szeroko i wąsko rozumiane dobro klienta (co oczywiście trzeba umieć trafnie rozpoznać).

Aby to było możliwe zarówno klient jak i coach powinni się szanować i choć trochę lubić. To daje dobrą podstawę do efektywnej współpracy.

Kazimierz F. Nalepa