Władza, to możliwość skłonienia ludzi do tego, by robili rzeczy, które sami z siebie, bez użycia władzy by nie zrobili. Tak więc, władza występuje wraz z biernością, brakiem wizji, oporem, konfliktem, przymusem i rezygnacją. 

Pojawiają się istotne pytania:

1. w jakich sytuacjach władza jest naprawdę potrzebna?

2. jakiego typu osoby naprawdę lubią władzę?

3. jak odbiorcy działań władczych reagują na władzę?

 

 

Tak więc władza to narzucanie ludziom:

- ideologii, wizji, wartości

- określonych celów

- sposobów zachowań, realizacji celów.

Czy możliwe jest sprawne funkcjonowanie organizacji bez władzy. Wydaje się, że na obecnym poziomie naszego rozwoju NIE. Nie ma też przykładów na dobrze działające organizacje, które zrezygnowały z używania władzy i odniosły sukces. Tak więc pozostaje zastanowić się nad tym jak dobrze władzy używać.

 

W jakich sytuacjach władza jest naprawdę potrzebna? A może szybciej będzie zacząć od tego kiedy potrzebna nie jest. Stosowanie władzy nie jest potrzebne gdy mamy do czynienia z synergetycznie działający układem organizacyjnym. Układ taki charakteryzuje się następującymi właściwościami:

- znana jest i podzielana wizja końcowego rezultatu

- pojawiające się konflikty są rozwiązywane sprawnie i w taki sposób, że końcowy rezultat na tym zyskuje

- współpraca i związana z nią komunikacja jest efektywna

- mamy wystarczająco dużo czasu na to, aby wspólnie wypracować potrzebne rozwiązania

- mamy wystarczające kompetencje do tego by skutecznie działać

- osobista potrzeba władzy u członków jest dużo mniejsza niż potrzeba realizacji celu.

 

Powyższe warunki są trudne do spełnienia w realiach organizacyjnych. Można powiedzieć, że raczej bywają niż są. Jeśli nie są spełnione, to aby organizacja działała sprawnie musimy posługiwać się władzą. Sposób i zakres jej stosowania zależy natomiast w dużej mierze od osób, które ją sprawują.

 

Mamy trzy powody, dla których ludzie lubią władzę;

1. władza jako narzędzie - jest im potrzebna do realizacji istotnych celów, jest narzędziem realizacji celów, które wybierają ponieważ uznają, że jest aktualnie najlepsze

2. władza jako droga na skróty - jest wygodna w sytuacjach, gdy mają mało czasu lub cierpliwości do stosowania innych form osiągania celów

3. władza jako proteza - jest im osobiście potrzebna, gdyż kompensuje ich wewnętrzne braki, daje iluzje poczucia wartości, siły, osobistej atrakcyjności, itp.

 

Mało kto przyznaje się, do trzeciego przypadku. Jest tak, ponieważ ludzie w większości źle odbierają osobistą, kompulsywną potrzebę władzy i przyznający się do niej bardzo traci w ich oczach. Drugi powód polega na tym, że mało kto ma tak wysoki poziom własnej wartości, by się przyznać, że braki we własnym charakterze lubi (lub nawet musi) kompensować za pomocą władzy. Ten trzeci przypadek jest o tyle ciekawy, że dotyczy ludzi, którzy mają bardzo silną i trwałą motywację do zdobywania i sprawowania władzy. Trzeba przyznać, że daje im to sporą przewagę nad tymi, którym władza jest tylko potrzebna.

 

Ci, którzy używają władzy jako narzędzia rozważają inne możliwości niż, narzucanie swojego zdania innym (sposoby tego narzucania mogą być różne – od brutalnej przemocy po finezyjną indoktrynację). Jeśli już wybierają użycie władzy, to używają jej z umiarem. To ich wyraźnie różni od trzeciej kategorii osób.

 

Władza stosowana w formie drogi na skróty jest najbardziej pragmatycznym sposobem jej użycia. Ponieważ, w tej formie, jest stosowana raczej rzadko i sporadycznie, to pojawia się zagrożenie tym, że będzie stosowana niezręcznie ponieważ stosujące ją osoby nie ćwiczą jej zbyt często, co może powodować małą wprawę i finezję.

Warto się zastanowić, kiedy potrzebujemy władzy? Kiedy chcemy by ktoś nami kierował? Kiedy jesteśmy gotowi oddać własną autonomię? Jest tak wtedy, kiedy czujemy się mali, słabi i bezradni, kiedy unikamy odpowiedzialności. Wtedy władza może być mile widziana. Jeśli jest umiejętnie stosowana, kiedy wykorzystuje istniejące w ludziach, lub grupach tendencje może być nawet witana chętnie broniona przed atakami. Słowem jest tak kiedy występuje relacje Rodzic – Dziecko. Wiek osób nie ma tu żadnego znaczenia ponieważ są to stany wewnętrznej dojrzałości człowieka.

 

Jednak wtedy, gdy mamy do czynienia z ludźmi o wewnętrznej konstrukcji „Dorosłego”, działającymi w normalnych warunkach to możemy się spodziewać oporu wobec władzy, która jest sprawowana z powodów osobistych (władza jako proteza). Nawet wtedy, gdy taka sytuacja jest dobrze zamaskowana, to i tak budzi instynktowny i trudny do racjonalnego uzasadnienia opór. Jeden z powodów, dlaczego tak się dzieje jest to, że ludzie reagują na wewnętrzne braki „władcy”.

Na koniec przykład z praktyki zarządzania. W pewnej firmie działał osobnik X. Był miłym, nieco nieśmiałym człowiekiem. Mimo tego (a może właśnie dlatego) dużo się uczył i pracował. Po pewnym czasie zbudował sporą, jak na środowisko, w którym działał, kompetencję teoretyczną. Zaczął nawet uczyć innych nowoczesnych koncepcji zarządzania. Robił to dobrze i ciekawie. Kiedy, w jego firmie, dokonał się niespodziewany przewrót na górze i wiatr historii wymiótł całą dotychczasową najwyższą kadrę kierowniczą pojawił się nowy naczelny. Była to osoba pochodząca z innego środowiska i nie posiadająca poparcia w firmie, do której przyszła. Miała natomiast silne poparcie „czynników zewnętrznych” oraz słabą orientację w specyfice działania firmy. Nasz pan X został awansowany na jednego z trzech zastępców. Był to bardzo niespodziewany i zupełnie nie poparty menadżerskimi kompetencjami awans.

 

Pan X na początku był bardzo zestresowany. Trochę niezręcznie lawirował między dotychczasowymi kolegami a małą i wyizolowaną grupą kierowniczą, w której się znalazł jako jedyny z dotychczasowego personelu. W przypadku powstających konfliktów stawał po stronie dyrekcji (do której należał), lub milczał i unikał zajęcia stanowiska. Po jakimś czasie zaczął korzystać z możliwości jakie dawało jego stanowisko. Pozwalało mu one na forsowanie programów, na których zyskiwał. Po jakimś czasie programy te bardzo się rozrosły. Zaczął też unikać kontaktów z dotychczasowymi koleżankami i kolegami. Wskutek tego sympatia, którą się cieszył została niemal zupełnie zniszczona.

Jak ta historia się zakończy jeszcze nie wiadomo, gdyż nadal trwa.

Kazimierz F. Nalepa

Prawa autorskie TMTgroup.pl

Piszcie do nas, będziemy odpowiadać na wasze e-maile: Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.

Chętnie udzielamy praw do używania naszych tekstów. Wymaga to jednak pisemnej zgody. Proszę się z nami kontaktować.